BRUSSEL, 14 juni - Op maandag 12 juni organiseerde het Federale Parlement een colloquium georganiseerd door het Platform voor de Samenlevingsdienst onder de titel "Samenlevingsdienst: welke sociaal-economische impact en welk rendement op investering?". Deze inspirerende voormiddag bood de gelegenheid om de sociaal-economische impact van de Samenlevingsdienst te verkennen, evenals die van andere burger- of civiele diensten die in verschillende Europese landen worden uitgevoerd.
Op dit moment blijft jeugdwerkloosheid in België en elders in Europa, evenals de situatie van "NEETs" (jongeren die niet werken, geen onderwijs volgen of geen opleiding hebben), een belangrijke zorg vanwege de menselijke, maatschappelijke en financiële kosten die hiermee gepaard gaan. Geconfronteerd met deze alarmerende constatering en in een budgettaire context waarin publieke investeringen gericht zijn op het maximaliseren van de gegenereerde opbrengsten, plaatste het colloquium de sociaal-economische impact van burger- of civiele diensten in perspectief. Hoewel deze maatregelen, zoals de Samenlevingsdienst in België, geen sociaal-economisch doel nastreven, is het niettemin duidelijk dat hun impact op dit gebied niet mag worden genegeerd, zowel voor jongeren als voor de samenleving.
Het colloquium, dat zich primair richtte op politieke vertegenwoordigers, bracht Belgische en Europese onderzoekers, de think tank Itinera en een expert van het Federaal Planbureau samen. Elk van hen belichtte de geïdentificeerde uitdagingen vanuit een specifiek perspectief, met als overkoepelende vraag: hoe kunnen de Samenlevingsdienst en andere burger- of civiele diensten worden gezien als een echt overheidsinvesteringsbeleid, dat zich richt op het potentieel en de acties van jongeren die ze uitvoeren, los van de kosten die ermee gepaard gaan?
Mevrouw Alexia Bertrand, Staatssecretaris voor Begroting in de federale regering, opende het colloquium door te benadrukken wat de Samenlevingsdienst betekent voor de jongeren die eraan deelnemen: er sterker uitkomen, bijdragen aan de samenleving en uiteindelijk de sociale cohesie in ons land versterken.
Vervolgens hebben buitenlandse onderzoekers die impactstudies hebben uitgevoerd naar Samenlevingsdiensten duidelijk aangetoond dat programma's zoals het Franse "Service Civique", het Italiaanse "Servizio Civile" en het Nederlandse "Maatschappelijke Diensttijd" jongeren, vooral de meest kwetsbaren, aanzienlijk helpen bij hun sociaal-professionele integratie. Dit vertaalt zich concreet in een betere toegang tot werk, het hervatten van school- of opleidingspaden. In België bevestigen statistische gegevens deze positieve sociaal-economische impact, soms zeer significant. Bijvoorbeeld, als jongeren die aan een Samenlevingsdienst beginnen, gemiddeld in bijna 80% van de gevallen als NEET worden beschouwd, is dat percentage na zes maanden na het beëindigen van hun Samenlevingsdienst gedaald tot 26,5%. Hoewel deze programma's niet rechtstreeks gericht zijn op inzetbaarheid of socio-professionele activering, versterkt het ervaren van deze ervaring aanzienlijk de trajecten van jongeren die eraan hebben deelgenomen.
Vanuit een macro-economisch perspectief toonde het colloquium ook de impact van deze programma's in termen van "sociale return on investment". Omdat deze Samenlevings-, civiele of burgerdiensten de staat meer opleveren dan ze kosten dankzij de vele gegenereerde voordelen, kunnen ze worden beschouwd als echt investeringsbeleid dat gericht is op jonge burgers door wat zij bijdragen aan de gemeenschap.
Tot slot benadrukten Karel Volckaert en Joël Van Cauter, respectievelijk COO en fellow van de think tank Itinera, in een vooruitblik het empowerment dat wordt gegenereerd door het vervullen van een Samenlevingsdienst, evenals het cruciale belang van de relatiecomponent als sleutelfactor voor het succes van dit programma.
In tien jaar tijd heeft de Samenlevingsdienst 3500 jongvolwassenen de mogelijkheid geboden essentiële vaardigheden te verwerven voor hun persoonlijke, professionele en burgerlijke ontwikkeling, terwijl ze tegelijkertijd nuttig waren voor anderen en de samenleving. Dit aantal is echter pover in vergelijking met de 300.000 jongeren die elk jaar in onze buurlanden (Frankrijk, Duitsland, Nederland, Luxemburg en Italië) worden gemobiliseerd en die wettelijke kaders hebben die hun geïnstitutionaliseerde Samenlevingsdiensten ondersteunen. In België worden momenteel een wetsontwerp voor de invoering van een Samenlevingsdienst en een begrotingsnota besproken op federaal niveau. De Vivaldi-regering moet deze gelegenheid aangrijpen om haar achterstand in te halen en van de Samenlevingsdienst een echt openbaar beleid voor de mobilisatie van jongeren te maken, waarbij elke jongere die actief zijn burgerschap wil uitoefenen, formeel wordt erkend en juridisch wordt beschermd.
